Lina, klopt het dat alle soja voor jullie tofu uit Europa komt?

“Jazeker! Sinds 2018 komt al onze soja voor 100% uit Duitsland, Frankrijk en Oostenrijk. Toen wij begonnen in de jaren ’80 haalden wij de biologische soja voor onze tofu uit de USA, Brazilië en Canada. Maar er ontstonden daar steeds meer problemen met pesticides. Niet van die boeren zelf, maar omdat om hun bedrijven heen andere boeren steeds meer pesticiden gingen gebruiken. Daarnaast zagen we al vroeg aankomen dat er steeds meer genetisch gemodificeerde soja zou komen en wij wilden daar op tijd op reageren. Daarom zijn we in de loop van de tijd steeds meer eigen soja gaan kweken.”

Waar groeit jullie soja?

“Hier in de buurt van Freiburg, waar ons bedrijf zit, maar ook in Oost-Duitsland, Noord-Frankrijk en Oostenrijk. Zo kunnen we het transport beperkt houden. Daarnaast houden we de lijnen met de boeren kort: we kunnen makkelijk bij ze langs gaan en zij bij ons. We kennen ze allemaal persoonlijk.”

Hoeveel boeren leveren soja aan jullie?

“Ongeveer 100 boeren. Zij produceren op 1.600 hectare zo’n 3.700 ton soja exclusief voor ons. Wij leveren hen het zaad voor de soja, zodat wij precies weten wat we krijgen. We maken teeltafspraken met de boeren, waardoor ze verzekerd zijn van inkomsten. Een keer per jaar komen alle boeren bij ons langs. We bespreken dan eventuele problemen en oplossingen. We hebben ook altijd een ceremonie, waarbij alle boeren symbolisch een schaal met hun eigen soja aanbieden middenin ons labyrinth in onze tuin.”

Groeit soja goed in Europa?

“Ja dat gaat goed. Het hangt wel van de soort af. Wij gebruiken een soort die afkomstig is uit Canada en een soort die we zelf veredeld hebben. Soja is een heel makkelijke plant. Het enige probleem is ‘bijkruid’, zoals wij het noemen, we gebruiken liever niet de term onkruid. Soja behoort tot de vlinderbloemigen en die binden stikstof aan hun wortels. Daarom hebben ze geen bemesting nodig. Onze boeren passen vruchtwisseling toe waardoor ze 1 keer per minimaal 3 jaar soja op het land hebben en de overige jaren andere gewassen.”

Kan ik soja laten groeien in mijn tuin?

“Wij hebben zelf een project ‘1000 tuinen’. Het doel daarvan is dat soja meer bij de mensen ‘thuis’ komt en dat we samen op varianten uitkomen die goed groeien in onze omstandigheden. Dan hebben we helemaal geen genetische modificatie nodig om op goede soja uit te komen. In de sojateelt in de USA en Zuid-Amerika domineert de genetisch gemodificeerde soja. In Europa is de teelt van deze soja verboden. Met de veredeling van op de regio en het klimaat aangepaste biologische soja willen we niet alleen meer variatie in soorten soja krijgen, maar ook onafhankelijk van de multinationale zaadgoedleveranciers worden. De nieuwe soorten zijn vrij van patenten, dus boeren kunnen er zelf mee verder kweken.

Waarom is het zo belangrijk om soja uit Europa te gebruiken?

“Natuurlijk zijn er ecologische redenen zoals korte transportlijnen met minder CO2-uitstoot. Maar door soja lokaal of regionaal uit Europa te halen is er ook veel directer contact met de boer mogelijk. Je kunt makkelijker bij elkaar langsgaan en elkaar helpen. Veel boeren hebben bijvoorbeeld geen eigen oogstmachines. Wij kunnen ze met elkaar in contact brengen om machines van elkaar te gebruiken. Verder heeft soja een slechte reputatie omdat er regenwoud gekapt wordt voor plantages voor veevoer. Wij willen dit imago verbeteren."

Soja wordt dus ook gebruikt als veevoer. Is dat efficiënt?

“Wanneer je 1 kilo sojabonen gebruikt om tofu van te maken heb je genoeg eiwitten voor 1 dag voor 5 personen. Wanneer je diezelfde kilo sojabonen voert aan koeien voor vlees, geeft dat vlees maar eiwitten voor 1 dag voor 1 persoon.”

Ik begreep dat jullie een Greta Thunberg-effect merken?

“Ja dat denken we wel. De vraag naar onze producten is flink gegroeid sinds een jaar. Steeds meer mensen willen meer bewust eten en zien tofu als deel van een duurzaam en klimaatvriendelijk dieet.”

Lina Cuypers, Taifun

Lina is 38 jaar en werkt nu bijna 7 jaar bij Taifun. Ze is verantwoordelijk voor de persvoorlichting en communicatie. Haar favoriete recept met soja? “Ik gebruik het liefst naturel tofu. Even kort bakken en aan het eind wat sojasaus er overheen.” Er werken 240 mensen bij Taifun. Het bedrijf is gevestigd in Freiburg, waar Lina op kantoor werkt.

Nederlands soja-experiment

Ook in Nederland wordt geëxperimenteerd met het verbouwen van soja voor menselijke consumptie. We spreken met Lizelore Vos, biodynamisch akkerbouwer in de Flevopolder.

Hoi Lizelore, jij doet toch mee aan een Nederlands soja-project?

"Ja ik doe mee aan het project Dutch Edamame. Dit project wordt ondersteund door de provincie Flevoland. Die wil dat er een eiwittransitie plaatsvindt en dat we meer plantaardig eiwit uit eigen land halen. Er doen 10 boeren mee: 2 gangbare boeren, 7 biologische en 1 biodynamische, en die laatste dat ben ik."

Wat houdt het project precies in?

"We telen verse sojabonen die vooral bekend zijn in de Aziatische keuken: edamame en mukimame. Edamame is de verse sojaboon met peul (zit nog in de schil) en bij mukimame eet je direct de boontjes. De verse sojabonen kun je bijvoorbeeld in je salade doen. Je moet ze wel eerst blancheren om de lectine onschadelijk te maken! We zijn vorig jaar begonnen. Het is een spannende ontdekkingstocht waarbij je continue verrast wordt en je je verwachtingen af en toe bij moet stellen. Zo was de oogst later dan verwacht."

Hoe is het om soja te telen?

"Sojaplanten behoren tot de vlinderbloemigen. Deze hebben een bijzondere eigenschap, namelijk dat ze via een bacterie stikstof uit de lucht binden aan de wortels. Stikstof is energie voor planten. De stikstof blijft met de wortels achter in de bodem. Dat zorgt ervoor dat de witlof die ik volgend jaar op dezelfde plek ga verbouwen minder bemesting nodig heeft. Na de oogst van de soja heb ik een groenbemester ingezaaid met verschillende soorten. Deze zorgt ervoor dat het bodemleven zich kan blijven voeden en dat mineralen niet uitspoelen. En de plantenresten zorgen voor een verhoging van de organische stof in de bodem."

Waarom doe jij hier aan mee?

"We moeten op zoek naar lekkere en gezonde alternatieven voor dierlijke eiwitten. De eiwittransitie begint langzaam op gang te komen. Een product wat langzaam begint te groeien zoals de verse soja moeten we niet van ver willen halen maar kijken wat we in Nederland kunnen doen. We kijken naar verschillende rassen en eigen zaadvermeerdering om zo de teelt optimaal te maken."

Kan ik jullie soja al ergens kopen?

"Nee op dit moment nog niet, hopelijk binnenkort wel."

Geschreven door Mari den Hartog