Pluk de kracht van de natuur - de basis van wildplukken

Hoe ben je begonnen met wildplukken?

“Als kind ging ik al graag wildplukken, maar die interesse verloor ik tijdens mijn pubertijd. Toen ik zo’n 10 jaar geleden ziek werd ben ik gaan kijken naar welk voedsel mijn lichaam wel en niet goed kon verdragen. Ik ben volledig plantaardig gaan eten en langzaamaan kwam het wildplukken weer in beeld. Ik was meteen weer om en voelde mij echt weer als een klein kind met een heksensoepje, geweldig!”

“Daarnaast wilde ik weer meer verscheidenheid op mijn bord hebben. Als je bedenkt dat we vroeger 220 soorten groenten en kruiden uit de natuur haalden en nu nog maar 70 uit de winkel, omdat wildpluk te moeilijk is om te cultiveren, missen we essentiële nutriënten en de bijbehorende afwisseling in onze voeding. Fruit geeft je energie, het is je motor. Het zorgt ervoor dat je spieren aan de gang gaan. In fruit zitten natuurlijk suikers, maar het bevat, net als groenten, ook veel vezels. De vezels zorgen ervoor dat je stoelgang en je darmflora een goede conditie behouden. Kruiden en bladgroenten kun je daarentegen zien als een soort antibiotica. Gember, basilicum of koriander zijn allemaal licht giftig, wat ervoor zorgt dat je immuunsysteem steeds een klein beetje aan gaat. In het zaad en de jonge scheuten van planten zit zoveel levenskracht, want daar moet het hele plantje uit groeien. Het zaad van het springzaad bijvoorbeeld is nature’s superfood dat je gratis kunt vinden. De plant is goed te determineren door de manier waarop het bloemetje aan het steeltje hangt. Als de zaadpeulen ver genoeg zijn, springen ze open en het zaad dat eruit komt kun je rauw eten, maar ook drogen of roosteren. Het smaakt heerlijk nootachtig. Het zaad van brandnetels is overigens ook te eten en smaakt geroosterd licht naar bacon, superleuk om overal overheen te strooien en voor mij als vegan en voormalig baconliefhebber, een mooie tussenvorm.”

Als je gaat wildplukken, waar begin je dan?

“Het belangrijkste is om een plan te hebben. Bedenk van tevoren wat je wilt gaan maken, zoek een recept uit, bedenk of zoek op waar je de ingrediënten kunt vinden en hoe je het gaat determineren. Wat je plukt in de natuur kun je het beste dezelfde dag nog gebruiken omdat het snel slap wordt, dus het zou zonde zijn als je veel plukt en het vervolgens niet opeet omdat je niet weet wat je ermee kunt maken. En zorg ervoor dat je zeker weet wat je plukt: gebruik twee determinatiebronnen en laat het bij twijfel gewoon staan. Voeg steeds één plant toe, zorg dat je daar zoveel mogelijk over leert, zorg dat je je veilig voelt met die plant en ga daarna pas verder.”

Wat kun je in de herfstmaanden in de natuur vinden?

“In de herfst vind je veel beukennootjes, die zijn natuurlijk fantastisch qua smaak en als je ze heel even poft dan springen ze open. Die rokerige smaak is heerlijk. Van beukenblaadjes maak je overigens ook goede thee. Pluk de jonge blaadjes, kneus het blad om de etherische stoffen vrij te laten komen en trek er thee van. Verder vind je brandnetels, paardenbloemen en duizendblad bijna het hele jaar door. Brandnetels kun je bijvoorbeeld als vervanger gebruiken voor spinazie en je maakt er lekkere brandnetelsoep van. Overgiet brandnetels voor gebruik wel altijd met heet water om de brandhaartjes kapot te maken. Duizendblad kun je als het jong is gewoon door je salade doen, van de oudere blaadjes kun je prachtige tempura maken. Of bak het kort en gebruik het als een crunch op je gerechten.”

“In de laatste maanden van het jaar ga je meer naar de noten en zaden, en vind  je bijvoorbeeld ook volop rozenbottels, mispels, walnoten en wilde appeltjes. Daarnaast is de herfst een echt paddenstoelenseizoen. Voor paddenstoelen moet je echt goed weten wat je doet, want sommige soorten zijn giftig. Maar het elfenbankje bijvoorbeeld is het enige korstzwammetje met een witte onderkant en een regenboogkleurige bovenkant, die kun je makkelijk herkennen. Daar verderop staan jonge oesterzwammen, absoluut een van mijn favorieten, en deze zijn over een dag of twee te plukken. Het leuke aan paddenstoelen is dat ze steeds op dezelfde plek terug komen. Dus als je eenmaal een plek hebt gevonden waar eetbare paddenstoelen groeien, kun je telkens terugkomen om te checken en te plukken. Ik heb in dit bos dus echt mijn vaste plekken en het helpt enorm dat de bomen die omvallen tegenwoordig blijven liggen, want de boom zorgt ervoor dat de paddenstoelen voeding krijgen en dus terug blijven komen.”

Zijn er ook planten die niet lekker zijn, maar wel heel nuttig?

“Zeker! Je hebt planten die niet goed smaken, maar die medicinaal belangrijk zijn of waar je verf van kunt maken bijvoorbeeld.” Ze blijft stilstaan en wijst naar een hoge plant met prachtige diepgekleurde paarsblauwe bessen. “Dit is de karmozijnbes. Als de bessen een purperen kleur hebben zijn ze eetbaar, maar ze hebben een zeer bittere nasmaak. Hij wordt voornamelijk gebruikt om kleur te geven aan wijn en drankjes. En de taxus is bijvoorbeeld heel giftig en wordt ingezet als een soort chemokuur. Je krijgt een hoge dosis gifstoffen van de taxus waardoor je immuunsysteem heel hard aan de gang moet en zo een kankerremmende werking heeft. Zo heeft de natuur voor alles een oplossing.” 

Wat is je favoriete plant?

“De teunisbloem is een van mijn favorieten, een prachtige plant met grote bloemen. De bloemen smaken heerlijk fris, maar ook de bloemknoppen en de zaden zijn erg lekker. De zaden hebben een peperachtige smaak. Je kunt ze even kort door de vijzel halen en als peper over je gerecht strooien. Daarnaast staan de zwartmoeskervel en gagel nog op mijn lijstje, maar die heb ik helaas nog nooit zelf geplukt. Maar vorige week kwam ik een oranje koraalzwammetje tegen, gewoon in Nederland. Dat vind ik dus zo gaaf hè!"

Judith's wildpluktips

1. Gebruik altijd 2 determinatiebronnen zoals een veldgids of een app (de apps Pl@ntnet, ObsIdentify, Picture This en Picture Mushroom zijn aanraders).
2. Boven kniehoogte kun je prima plukken. Was én kook alles wat je onder kniehoogte plukt i.v.m. ontlasting van honden.
3. Planten aan en in water waar vee bij staat moet je kort verhitten om leverbot, een vee-parasiet, te doden. Pluk ook geen waterplanten op plekken waar bedrijven water lozen.
4. In Zuid-Limburg en Oost-Groningen komt vossenlintworm voor. Alles wat je daar plukt moet je goed wassen en koken voor je het eet.
5. Pluk 1.5 meter van de weg i.v.m. mogelijk lood in de grond en fijnstofuitstoot van auto’s.
6. Pluk niet op (voormalige) industriegebieden en begraafplaatsen i.v.m. mogelijke grondvervuiling.
7. Pluk geen bespoten planten, deze herken je door verkleuring en verwelkt blad.
8. Wildplukken valt in Nederland onder de wet stroperij, je kunt een boete van €284,- krijgen. Er wordt echter gedoogd dat je een ongeveer 250 gram (een champignondoosje vol) per dag plukt.
9. Vraag altijd toestemming van de landeigenaar voor je gaat plukken op privéterreinen.
10. Pluk 10% van wat er staat, laat de rest staan voor de dieren. Er is meer dan genoeg voor mens en dier, zolang je alleen voor eigen gebruik plukt.
11. Als je een wortel of knol uitgraaft komt de plant niet terug, dus oogst niet alle planten.
12. Pluk bij voorkeur in de ochtend, in de middag hersteld de plant minder goed. Pluk daarom ook geen planten die in de zon staan.
13. Er zijn online weinig Nederlandse wildplukrecepten, maar in het Engels is wel veel te vinden.
14. Check jezelf achteraf op teken!
15. Bij twijfel altijd laten staan! Het determineren van planten en paddenstoelen, plukken en eten is altijd op eigen risico. Wil je zeker zijn van je zaak doe dan een cursus of volg een workshop vooraf.

"Als je er nu niet meer op uit durft na het lezen van deze tips, bedenk dan dat als je zelf gaat plukken je ook zelf kunt kijken en beoordelen of het veilig is volgens deze instructies. Realiseer je dat je in de supermarkt ook bespoten en vervuilde producten koopt zonder dat je het door hebt. Gezond verstand brengt je een heel eind."

Over Judith Klappers

“Ik ben net 52 jaar, heb 2 kinderen – die overigens niet zoveel van wildplukken moeten hebben, net als ik op die leeftijd – en heb geen opleiding in wildplukken gehad, maar heb veel zelf uitgezocht en van anderen op mij heen geleerd. Ik heb nu eindelijk het beroep gevonden waarvan ik denk: ja, dit kan ik mijn hele leven blijven doen. Het is toch geweldig dat ik het bos mijn werkplek mag noemen? En ik heb nog zoveel om bij te leren. Alleen maar fijn, want ik weet nog lang niet alles, je moet jezelf ook blijven ontwikkelen. Met mijn bedrijf Vegalogisch organiseer ik vegan kookworkshops en workshops fermenteren en inmaken en bij Casa Foresta geef ik workshops in wildplukken, paddenstoelen en (plantaardig) koken. Mijn missie is iedereen anders te laten kijken naar de (eetbare) natuur om ons heen."