Biodynamische landbouw: al 100 jaar landbouw van de toekomst

Om te beginnen: wat is biodynamische landbouw ook alweer en wat is het verschil met biologisch?

“Biodynamische landbouw begon met Rudolf Steiners Landbouwcursus in 1924. Daaruit ontstond een beweging voor duurzame landbouw, waarin de zorg voor de boerderij, de bodem en de kosmische en spirituele invloeden op planten en dieren centraal stond. En de invloed die deze weer hebben op de gezondheid en het bewustzijn van mensen.”

“Na een paar decennia waren er boeren die niet alle logica van de biodynamische landbouw konden volgen en van daaruit de biologische landbouw begonnen. Dus biologische en biodynamische landbouw zijn zus en broer. Biologische landbouw doet veel goeds, maar het heeft niet de holistische visie die biodynamisch heeft.”

Wat heeft 100 jaar aan biodynamische landbouw de wereld gebracht?

“Naast dat het de inspiratiebron voor de duurzame landbouw is, wordt het nog steeds beschouwd als de meest geavanceerde en holistische vorm van landbouw, en een pionier in nieuwe ideeën. Ik noem het een baken. Het zorgt ook voor het best mogelijke voedsel, niet alleen voor mensen, maar ook voor de samenleving, het milieu.”

“De biodynamische beweging is een voorbeeld van hoe een spiritueel geïnspireerde beweging resultaten kan opleveren”

Zijn biodynamische producten gezonder dan andere?

“Absoluut! Niet alleen omdat er geen pesticiden worden gebruikt, maar ook omdat er allerlei elementen zijn van gezondheid en vitaliteit die niet altijd gemeten worden door wetenschappelijke methoden. Als ik mezelf voed met gezond, vitaal, energierijk voedsel dat met liefde geproduceerd wordt, dan weet ik zeker dat ik gemiddeld een betere gezondheid heb.”

Is daarvoor wetenschappelijk bewijs?

“Er is nog niet genoeg onderzoek gedaan. Wel is er bijvoorbeeld bewijs dat het bioom in de bodem en de menselijke maag verbetert door de werking van de biodynamische preparaten op de gewassen. Hier in Egypte zijn we onlangs begonnen met een langetermijn gezondheidsimpactstudie met 40.000 boeren die in transitie zijn naar biodynamisch, zodat we over een paar jaar meer wetenschappelijk onderbouwde antwoorden kunnen geven.”

Sommigen betwijfelen dat biologische landbouw, laat staan biodynamische landbouw, de wereld kan voeden.

“We kunnen makkelijk 15 miljard mensen voeden met biologische landbouw. De huidige problemen met voedsel hebben meer te maken met verdeling, kwaliteit, en sociaal-politieke zaken. De vraag is meer: zijn we in staat om de wereld te voeden zonder de wereld te vernietigen? Want we kunnen het doen op een manier die in harmonie en in balans is met de natuur.”

Waar moet de biodynamische beweging zich op richten voor de toekomst?

“Op gezondheid en klimaat. Biodynamische landbouw levert een fantastische bijdrage door het vastleggen van CO2 in de bodem en in bomen en planten. Door het uitbrengen van carbon credits (systeem waarbij een bedrijf dat CO2 vastlegt daarvoor een vergoeding krijgt van een bedrijf dat eenzelfde hoeveelheid CO2 heeft uitgestoten, red.) kunnen we bij SEKEM in Egypte de prijzen van onze producten verlagen en tegelijkertijd een hoger inkomen bieden aan de boeren, én een bijdrage leveren tegen klimaatverandering. Dus boeren kunnen klimaathelden zijn, een goed bestaan opbouwen en gezond voedsel leveren. Wij kunnen ook bewijzen dat we minder water per gewas nodig hebben. En de biodiversiteit gaat vooruit, want we kunnen bewijzen dat die stijgt op onze boerderijen, terwijl hij daalt bij gangbare boerderijen. We moeten aantonen dat het de moeite waard is om over te stappen naar biodynamisch.”

Biodynamische landbouw is nog steeds niet erg bekend. Hoe komt dat en wat kunnen we eraan doen?

“Het is duur en wordt daardoor als elitair gezien. Ook wordt het gezien als iets wat wel nooit mainstream zal worden. Maar met True Cost-accounting kunnen we aantonen dat we efficiënter, productiever en goedkoper zijn dan gangbare landbouw. Dus dit gaat veranderen. De vraag is wel of er genoeg opleidingscapaciteit voor jonge biodynamische boeren is en hoeveel universiteiten er zijn waar je een bacheloropleiding kan doen. Er is veel wat de biodynamische beweging nog voor elkaar moet krijgen. Er is meer onderzoek nodig, maar ook meer adviseurs en certificatiecapaciteit. We moeten capaciteit opbouwen om relevant te worden voor systeemverandering. Systeemverandering vindt niet plaats met een marktaandeel van 1 à 2%. Ik denk dat we een kritische massa moeten opbouwen van misschien 20%. Ik denk dat we dat in de komende 10 tot 20 jaar kunnen bereiken, zodat we het hele systeem kunnen omdraaien. Op die dag wacht ik.”

Biodynamische landbouw heeft ook een spirituele kant. Kun je daar meer over vertellen?

“Biodynamische landbouw komt voort uit het antroposofische denken. Ik denk dat wat voor verandering we ook op een harmonieuze manier willen bewerkstelligen, we daarvoor een anker nodig hebben in een spirituele bron. Antroposofie is daarvoor geschikt. Maar er zijn ook andere spirituele ontwikkelingspaden in Azië, Afrika en Zuid Amerika, die uiteindelijk putten uit dezelfde bron. En we zullen de krachten bundelen om de systeemverandering mogelijk te maken. De biodynamische beweging is een mooi voorbeeld van hoe een spiritueel geïnspireerde beweging resultaten kan opleveren.”

“Ik denk dat deze 100-jarige verjaardag een mooie kans biedt om terug te kijken, maar ook een grote verantwoordelijkheid om vooruit te kijken naar wat we willen en moeten bereiken. En zoals ik zei, ik denk nog steeds dat wat 100 jaar geleden bedacht is door Rudolf Steiner als een nieuwe landbouwbeweging, nu door ons naar een volgend niveau getild moet worden om bij te dragen aan de verandering in alle landbouwsystemen in de wereld."

Wat zou je tegen Steiner zeggen 100 jaar na zijn landbouwcursus?

“Ik zou zeggen ‘Dank je wel voor je inspiratie en je steun. Ik beloof je dat we deze zullen gebruiken naar ons beste vermogen, zodat iedereen dit gaat gebruiken om de staat van de landbouw en de wereld te verbeteren en onze bewustzijnsontwikkeling te stimuleren.’”

Over Helmy Abouleish

Helmy Abouleish is geboren in 1961 in Graz, Oostenrijk, en is CEO van het SEKEM Initiatief in Egypte. Hij is getrouwd en heeft vier dochters. “Ik moet zeggen dat ik verbaasd was, ben en hopelijk zal blijven over de kracht van de natuur en onze mogelijkheid om die te gebruiken en te versterken met de biodynamische methode.”