Interview met directie Odin

Fiep in gesprek met Merle & Theo

Al 35 jaar levert Odin eerlijke voeding aan winkels, consumenten en zakelijke klanten. Belangrijkste doelstelling daarbij is een gezonde, schone en leefbare aarde en een eerlijke verdeling van opbrengsten. Wat ooit begon als groothandel in biodynamische producten is nu een coöperatie met ruim 7.500 leden, 21 winkels, ruim 500 medewerkers, een bezorgdienst, een imkerij, een boerderij met zaadveredeling en een academie. Per 1 juli hebben Theo Boon en Merle Koomans van den Dries het stokje overgenomen van de twee mannen van het eerste uur, Koos Bakker en Ben Gevonden. Merle en Theo vertellen wat de plannen zijn voor de komende jaren.

Hoe zijn jullie begonnen bij Odin?

Theo: “Ik ben in 1996 bij Odin begonnen. Ik was toen al natuurvoedingswinkelier en daarnaast begonnen met een importbedrijf voor biologische producten uit Marokko. Koos Bakker, die ik kende als leverancier, had daar lucht van gekregen en kwam langs om te vragen of ik niet voor Odin wilde werken.”

Merle: “Ik kwam in 2005 bij Odin. Toen begonnen we met de winkels. Er was een logo, een folder en een ontwerp voor de pui, dat was het wel. Ik begon als assistent-formulemanager om mee vorm te geven aan de winkels.”

Jullie zijn per 1 juli de nieuwe directie van Odin. Wat betekent dat voor de koers van de coöperatie?

Merle: “Echte koerswijzigingen gaan er niet komen, we bouwen graag voort op het werk van onze voorgangers. Wel moeten we meebewegen met de tijd en onze boodschap nog krachtiger neerzetten. Met onze eigen boerderij met zaadveredeling zorgen we ervoor dat er diversiteit blijft en boeren een keus hebben. Je kunt over dit soort dingen praten, maar als je niets doet, zijn we over 20 jaar totaal afhankelijk van de grote zaadfirma’s. Zo worden eigenlijk alle onderwerpen aangepakt, dat is het mooie aan Odin: gewoon doen. En zo blijven we werken.”

Theo: “Onze waarden en uitgangspunten blijven natuurlijk hetzelfde. We hebben onze roots in de antroposofie en de biodynamische landbouw. Hoe kun je die waarden zo brengen dat er nog meer mensen door aangesproken worden?”

Hoe zit dat met het ledensysteem van Odin?

Theo: “Het idee van de coöperatie is eigenlijk een voortzetting van het idee van de groente en fruitabonnementen waar Odin groot mee is geworden. Bij het abonnement betaal je vooruit, waardoor je betere afspraken met telers kunt maken en weet dat je kosten gedekt zijn. We hebben dat nu doorgezet in het ledensysteem, waarbij leden elke maand een aanbetaling doen op de boodschappen die ze nog moeten doen, waarmee de winkel haar huur en andere kosten kan betalen. In ruil daarvoor betalen zij een lagere prijs aan de kassa. Ze hebben immers al een deel van hun boodschappen betaald.”

Merle: “Hoe mooi is het dat de mensen die onze producten eten ook de verantwoordelijkheid nemen voor productie en transport? Het is een kleine moeite om iets vooruit te betalen dat je toch wel nodig hebt. Zo zorgen onze leden voor stabiliteit en groei van de coöperatie.”

Afgelopen jaar zijn Odin en De Nieuwe Band gefuseerd, waarom?

Theo: “Onze winkels waren al een grote klant van droogwarenleverancier De Nieuwe Band. Nu de activiteiten van De Nieuwe Band met die van Odin zijn samengevoegd, hebben we het hele boodschappenassortiment compleet, van versproducten tot droogwaren. De Nieuwe Band staat echt voor kwaliteit van droogwaren, met goed toezicht op de leveranciers.”

Merle: “Bij De Nieuwe Band zijn daar mooie voorbeelden van. Je kunt bijvoorbeeld boekweit uit China halen, maar je kunt ook boekweit in Zuid-Duitsland inkopen. Dan betaal je misschien iets meer, maar het draagt wel bij aan meer biodiversiteit in de buurt en minder foodmiles.”

Gaat de biologische speciaalzaak ten onder aan het succes van bio-producten in de reguliere supermakten?

Theo: “We zijn heel blij met de verspreiding van bio. Ik heb het er wel met winkeliers over, die voelen natuurlijk de competitie heel erg. Maar ik denk ook dat we hebben bereikt wat we wilden, namelijk dat biologisch voedsel gemeengoed is geworden.”

Merle: “Nou, half Nederland weet nog steeds niet zo veel van bio-producten. Maar we zijn wel flink de goeie kant op geschoven. Alle gif dat niet wordt gebruikt doordat mensen biologisch kiezen, is natuurlijk meegenomen. Maar in de economische samenwerking is er nog niet zoveel veranderd. Als op bio dezelfde prijsdruk blijft als op regulier, dan zullen bio-boeren hun manier van werken steeds meer moeten aanpassen en dat belooft weinig goeds. Wil je echt die transitie doorzetten, dan moet dat ook op economisch gebied, in eerlijke handel met goeie werkomstandigheden.”

Wat kan er nog beter?

Theo: “Verpakkingen. Aan het verpakkingsprobleem moeten we de komende jaren echt werken.”

Merle: “Sommigen zeggen: ‘plastic is slecht en papier is goed’, maar zo makkelijk is het helaas niet. Als je plastic kiest dat is gemaakt van bijvoorbeeld maïszetmeel, moet je ook weer een afweging maken. Wil je landbouwgrond gebruiken voor verpakkingsmateriaal? En wil je GMO-technieken in de zakjes van bio-plastic hebben? We zijn nu net overgestapt op papier van landbouwafval. Ook hebben we in de winkels katoenen agf- en broodzakjes, daar zijn er ontzettend veel van verkocht en die kun je hergebruiken. We hebben een experiment in onze winkels waarbij mensen kunnen kiezen tussen kerstomaatjes in plastic bakjes of ze zelf afwegen. Helaas gaan klanten vaak voor het gemak en kopen ze toch die plastic bakjes.”

Zijn er meer plannen voor de komende jaren?

Theo: “Meer leden werven. En we hebben een wensenlijst met plaatsen waar we graag nieuwe winkels willen openen.”

Merle: “Waar we uiteindelijk naar toe willen groeien is een community van mensen die een bepaalde kwaliteit van leven en dus ook voeding voorstaan. Onze rol daarbij is het verzorgen van de boodschappen en daarmee ook zorgen voor bijvoorbeeld boeren, bijen en landschap. Je kunt alles alleen zakelijk bekijken. De één produceert, de ander consumeert en wij zorgen ervoor dat alles van A naar B komt en dat het geld klopt. Maar dat kan allemaal leuker. Je kunt geïnspireerd raken, nieuwe dingen leren en meer van elkaar te weten willen komen. Daar valt nog een hele wereld te ontdekken. We hebben nu al klanten die bloembollen planten bij boeren waar bijen staan. Dat is niet puur zakelijk, wel super nuttig en belangrijk en ook gewoon leuk.”