Verfwinning uit wede terug in Nederland

Verfkleuren hoeven niet uit een fabriek te komen. Op Odin boerderij De Beersche Hoeve groeit het gewoon op het land! De boerderij en kunstenares Claudy Jongstra brengen de verfplant wede weer terug op de akker, in de kunst en in de mode.

Studio Claudy Jongstra gebruikt de blauwe kleurstof uit wede onder andere voor het verven van textiel.

De plant, die in de tijd van de Hollandse meesters op onze akkers groeide, is de grondstof voor de diepblauwe kleur waar schilders als Vermeer en Van Gogh beroemd mee werden.

Wede weer terug op de akker

In 2020 begon het met een klein stukje grond, maar in 2022 teelde De Beersche Hoeve zo’n 2000 vierkante meter wede voor kunstenares Claudy Jongstra Wetenschappers, kunstenaars en de boeren van De Beersche Hoeve reconstrueerden samen de oude ambachtelijke methode van de winning van blauwe kleurstof uit wede en oogstten en verwerkten de planten. Studio Claudy Jongstra past de kleurstof toe in haar kunstwerken en installaties. Wede is een koolsoort die makkelijk te telen en te oogsten is en die vroeger grootschalig geteeld werd. Het is een ongecultiveerde plant, dus nog helemaal zoals hij in het wild is.

Verbinding cultuur, landbouw en economie

“Prachtig om te zien hoe mede dankzij de inzet van Claudy Jongstra de teelt van verfplanten, zoals wede voor blauw en wouw voor okergeel, terugkomt in Nederland”, aldus Merle Koomans van den Dries (directeur Odin). “Gaaf dat we daar vanuit Odin een bijdrage aan kunnen leveren. We zijn immers niet alleen van de dagelijkse biologische en biodynamische boodschappen. We werken elke dag aan een betere, mooiere wereld. Daar hoort ook een mooi en gezond landschap bij, diversiteit in planten en dieren en schoon water. De teelt van hoogwaardige natuurlijke verfplanten staat in de kinderschoenen, maar kan bij grootschaliger toepassing zomaar nieuwe economische perspectieven bieden voor boeren. Mooi om dat te verkennen. Maar dat in de samenwerking met Studio Claudy Jongstra landbouw, economie en kunst samenkomen is natuurlijk ook superleuk.”

Kunstenares Claudy Jongstra

“De verduurzaming van de mode zit nu alleen in biologisch katoen”, zegt Claudy Jongstra. ”Dat is heel mager. De toxische kleurstoffen waar veel rivieren mee worden vervuild, als je daar iets aan doet, dat is al een heel grote stap. Het moet niet alleen gaan over platte economie, maar over ecologische ecologie en sociale ecologie. Odin is een coöperatie en vertegenwoordigt voor ons een hoge kwaliteit en uniciteit, en past daarom goed bij onze uitgangspunten. Met de kleurstof uit de wede hebben we blauw goud in handen! En we hopen dat steeds meer vormgevers, kunstenaars en modehuizen, deze natuurlijke verfstoffen gaan gebruiken.”

Teun Luijten van Odin boerderij De Beersche Hoeve

Odin boer Teun Luijten: “Wede kom je niet vaak tegen in het agrarisch landschap, dat vooral op voedingsgewassen is gericht. Wij vinden het leuk om hiermee te experimenteren en te onderzoeken of de duurzame teelt van verfgewassen ook op grotere schaal kan. Niet alleen bij ons, maar ook op andere boerderijen.”

In één dag van plant tot verf: wede-oogst voor Studio Claudy Jongstra

Hoe haal je de kleurstof uit een plant? Op 26 en 27 augustus 2022 werd de verfplant wede geoogst door De Beersche Hoeve en vrijwilligers van kunstenares Claudy Jongstra en in twee dagen verwerkt en aangebracht op kunstwerken van Studio Claudy Jongstra. Hieronder zie je een fotoreportage. En zie ook het mooie filmpje Blauw Goud.

Odin boer Teun Luijten legt uit hoe wede geoogst moet worden

Claudy Jongstra haalt vers geoogste wede van het land

De wede wordt in balen in een vat gedaan die met heet water wordt gevuld

De kraan voor het hete water moet op tijd dicht!

Claudy Jongstra mengt kalk door het water om de kleurstof te onttrekken aan de wede

De kleurstof is zwaarder dan water en verzamelt zich onderin de bak. Het water dat erboven zit wordt afgetapt, wat overblijft is een dikke laag donkerblauwe kleurstof, die steeds verder ingedroogd wordt.