Samenwerken aan groei op De Beersche Hoeve

Wat houdt jullie werk in?

Luc: “Ik hou me vooral bezig met zaadvermeerdering. Veel groenten zijn tweejarige planten, zoals koolsoorten en wortelgewassen. Maar op het moment dat je ze koopt zijn ze vaak maar zo’n 60 dagen oud en hebben ze nog geen zaad gevormd. Wij laten ze hun volledige tweejarige cyclus groeien waardoor ze tot bloei komen. Neem boerenkool, dat wordt een grote plant, anderhalf à twee meter hoog met een grote bloemstengel met witte of gele bloemetjes eraan. Wij oogsten het zaad en verkopen dat aan zaadbedrijven als Bingenheimer Saatgut.”

Janneke: “Ik ben veredelaar. Ik oogst het zaad van geselecteerde planten en zaai dat weer. De nakomelingen worden weer allemaal apart beoordeeld en geselecteerd op gewenste eigenschappen, bijvoorbeeld een plattere vrucht, een betere groei, een groter blad, een betere weerbaarheid of tolerantie tegen ziektes, of een betere smaak.”

En jullie doen de plantveredeling biodynamisch. Hoe werkt dat?

Janneke: “Dat betekent dat we veredelen met respect voor het karakter van de plant. Het mag zijn natuurlijke eigenschappen behouden. We kijken niet in een lab naar het DNA of na de aanwezigheid van één specifieke eigenschap, zoals in de gangbare veredeling gebruikelijk is. In de biodynamische veredeling is het juist belangrijk om te selecteren in het veld en de plant te beoordelen in zijn geheel, inclusief de interactie met bodem en natuur.”

Luc: “Biodynamische veredeling geeft ook meer genetische diversiteit. Gangbare F1-hybride gewassen geven een heel mooi uniform gewas, maar als er bijvoorbeeld een ziekte is, zijn al die planten kwetsbaar. Met biodynamisch veredelde gewassen kun je als boer zelf het ras verder door ontwikkelen voor jouw omstandigheden en dat kan met moderne F1-hybride gewassen veel moeilijker”

Is het biodynamische aspect op meer plekken in jullie werk zichtbaar?

Luc: “Een vereiste van het Demeterkeurmerk is dat 10% van je land op een natuurlijke manier beheerd wordt. Wij hebben een groot stuk kruidenrijk grasland, bomen, hagen en bloemenranden. Dat beslaat ongeveer 40% van het bedrijf.”

Janneke: “En de compost is belangrijk. We maken onze eigen compost die we voeden met biologische mest van een boer in de omgeving. Dus dat is een heel lokale cyclus.”

We veredelen met respect voor het karakter van de plant

Gebruiken jullie biodynamische preparaten?

Luc: “We gebruiken compostpreparaten voor een goede balans in de compost. Ook gebruiken we het koehoornmestpreparaat aan het begin van de groei van de gewassen en om de bodem te stimuleren. En de kiezelpreparaten gebruiken we voor de ondersteuning van de zaadzetting en afrijping van de plant.”

Janneke: “De kiezelpreparaten zijn letterlijk van bergkristal, oftewel silicium. Dat is een belangrijk element voor de celstructuur. Dat kristal malen we heel fijn en we maken er met water een papje van dat we in een koehoorn gieten. Dat gaat een half jaar in de grond. De hoorn heeft veel krachten, volgens de filosofie van de biodynamische landbouw, en met alle processen die er op in werken is het kristalpoeder op het moment dat het wordt uitgegraven een preparaat. Dan doen we op homeopathische wijze een heel klein mespuntje ervan in water in een houten ton, dat we dynamiseren door het een uur lang te roeren.”

Luc: “Je draait het in één richting tot je een draaikolk hebt. Dan creëer je chaos door in de andere richting te roeren. Uiteindelijk wordt het bij zonsopgang over het land gespoten.”

De uitdaging is hoe we zaadgoed vrij beschikbaar houden voor iedereen

Dat klinkt bijna magisch. Hoe zien en ervaren jullie dat?

Luc: “Voor mij is het nieuw en bijzonder om zo naar dingen te kijken. Maar het is mooi om te doen. Ik heb een keer gehad dat ik na een uur roeren in zo’n meditatieve staat kwam dat ik ieder plantje individueel waarnam. Soms zie je ook met het spuiten van een preparaat heel bijzondere kleuren. Laatst met die donkere dagen hebben we kiezelpreparaat uitgebracht over de kolenvelden om toch een beetje licht te brengen en een paar dagen later zag je dat er meer groei in het gewas kwam, dat er weer leven in kwam.”

Janneke: “Ik vind het heel bijzonder dat het deels ritueel is en deels biologisch. Iets wat we wat mij betreft niet wetenschappelijk hoeven te verklaren. Het werken met preparaten brengt ook op een heel natuurlijke manier een stuk zorg en aandacht voor je gewas. Ik zie ze als supplementen die processen aansturen of ondersteunen. Vanuit de biodynamische landbouw is het niet wenselijk om een natuurlijk systeem zo te ontwrichten dat het zichzelf niet meer in stand houdt. En die preparaten ondersteunen het systeem juist. Het is vergelijkbaar met de werking van natuurgeneeskunde of homeopathie. Ik vind het leuk om over de kracht van de natuur te leren."

Wat vinden jullie leuk aan jullie werk en wat wil je bereiken?

Janneke: “Ik vind het heerlijk om buiten te werken, om met planten te werken. Het is alsof ik in de natuur aan het spelen bent. Als je los laat dat je alles moet controleren, merk je hoe veerkrachtig de natuur is en hoe bijzonder het is om zo landbouw te bedrijven. Komend jaar ga ik me vooral bezighouden met het veredelen van een bushpompoen, een lekkere rode boerenkool en een rode biet die efficiënt met stikstof omgaat. Op lange termijn wil ik er vooral aan bijdragen dat mensen lokaal aan plantveredeling gaan doen.”

Luc: “Volgens mij is een van de grote uitdagingen waar we voor staan: hoe houden we zaadgoed vrij beschikbaar voor iedereen? Hoe zorgen we ervoor dat er robuustheid en diversiteit in de gewassen is, zodat in de toekomst ook de voedselzekerheid gewaarborgd wordt? Het is voor mij echt een speurtocht naar hoe het anders kan. Iedere dag leer ik nieuwe dingen. Ik leg verbanden en krijg inzichten over hoe het anders en beter kan. Ik hoop al die inzichten praktisch samen te brengen en toe te passen. Het komende jaar ben ik vooral bezig met hoe we beter met de bodem om kunnen gaan. Deels om ons eigen werk makkelijker te maken en deels om beter voor de bodem te zorgen."

Lees meer over De Beersche Hoeve

Over Luc Schoonen

“Ik ben 28 jaar en woon in Boxtel. Na de TU in Eindhoven heb ik gewerkt in de automotive. Tijdens mijn studie werktuigbouwkunde raakte ik geïnteresseerd in permacultuur en agroforestry. Vier jaar geleden ben ik als seizoenskracht bij De Beersche Hoeve beland in de zaadteelt en sinds vorig jaar ben ik vast in dienst."

Over Janneke Benschop

“Ik ben ook 28 jaar. Tijdens een periode in het buitenland ontdekte ik dat mijn interesse lag in planten en biologie en ging ik op zoek naar zingeving in een samenleving die steeds meer wordt overgenomen door technologie. Ik kwam uit op land- en tuinbouw, deed Toegepaste Biologie op het HBO, en ben na een stage en vrijwilligerswerk op De Beersche Hoeve in zaad geïnteresseerd geraakt en ben daar gaan werken.”